Een brug ontwerpen, de kosten.

Het is gebruikelijk om over bouwkosten te discussiëren, en veel gesprekken gaan daar inderdaad over. Echter, over ontwerpkosten is veel minder bekend. Aangezien het ontwerpen van bruggen ons vakgebied is, vinden we het niet meer dan logisch om ook het onderwerp ontwerpkosten te bespreken. We merken op dat ontwerp- en advieskosten een steeds groter deel van het budget, het gaat hier om miljoenen, in beslag nemen en het daarom een relevant is om over te praten.

Waar hebben we het over?
Wat zijn de kosten om een brug te ontwerpen?

In de huidige markt moeten opdrachtgevers voor de ontwerpkosten van een brug rekening houden met 10% tot 20% van de uitvoeringskosten, afhankelijk van de omvang van het project. Bij grotere projecten liggen de ontwerpkosten dichter bij de 10% en lager, terwijl bij kleinere projecten de kosten richting de 20% en zelfs (aanzienlijk) hoger gaan.

Ontwerpkosten voor kleinere bruggen relatief duur.

Het nadeel voor de ontwerpkosten bij kleinere bruggen is dat je de kosten alleen kan verdelen over een beperkt aantal vierkant meters. Ook geldt dat bij kleinere bruggen ontwerpers dezelfde basis kosten hebt als bij grotere bruggen. Daarbij kan je denken aan de oriëntatie, de gesprekken, de schetsen, locatie bezoeken etc.

Onwenselijke trend in ontwerpkosten bruggen.

In de afgelopen tien jaar is er een merkwaardige trend ontstaan, die zowel nadelig is voor opdrachtgevers als voor beroepsgroep van ontwerpers. Deze trend houdt in dat er nieuwe soorten kosten in rekening worden gebracht, zoals licentiekosten voor het gebruik van een ontwerp, advieskosten als afzonderlijke kosten, begeleidingskosten, managementkosten, enzovoort. Dit alles bovenop de kosten voor het ontwerp zelf. Licentiekosten zijn opmerkelijk. De opdrachtgever betaalt dus al voor een ontwerp en moet daar bovenop nog licentiekosten betalen als dit ontwerp elders in de gemeente of in een andere gemeente gebruikt gaat worden. Een recente variant die we tegenkwamen, was: ‘U krijgt korting, namelijk in plaats van €160 per uur betaalt u ‘slechts’ €120, maar dan betaalt u wel licentiekosten’.

We zijn sterk gekant tegen dit soort junk fees.

De eerste reden is dat deze ontwikkeling schadelijk is voor de beroepsgroep van ontwerpers in het algemeen. Door de onnodig hoge kosten zullen opdrachtgevers andere oplossingen zoeken. In feite treffen dergelijke praktijken (In Amerika noemen deze trend Junk Fees) de gehele beroepsgroep, behalve degenen die junk fees in rekening brengen. Ontwerpbureaus en opdrachtgevers moeten eigenlijk samen de balans te bewaken tussen ontwerp- en realisatiekosten om de continuïteit te waarborgen. Dat ging ook jaren goed. Bruggen ontwerpen, met name voor openbare ruimtes, betreffen immers gemeenschapsgeld.

Verzonnen kosten voor brugontwerpen zijn nadelig voor de beroepsgroep van ontwerpers.

Het is vanzelfsprekend dat er voor een goed ontwerp betaald moet worden, en weinig mensen zullen dit standpunt betwisten. Bruggen worden al eeuwenlang ontworpen, en gezamenlijk blijven we prachtige bruggen creëren. We moeten echter nuchter vaststellen dat brugontwerpen zelden aspecten bevatten die als intellectueel eigendom kunnen worden beschouwd of unieke vindingen zijn. Natuurlijk mag je als ontwerper je ‘ontwerp’ beschermen, maar als hier al duizenden of zelfs tienduizenden euro’s voor zijn betaald, zou dat voldoende moeten zijn. Bovendien kan men stellen dat dit goed betaald, zo niet overbetaald is. Wanneer een gemeente achteraf nog een vergoeding en zelfs advieskosten moet betalen omdat ze een tweede brug in het park willen met hetzelfde ontwerp, beschouwen wij dit als het uitmelken van gemeenschapsgeld en het misbruiken van de onwetendheid van de opdrachtgever. In veel gevallen kan men zich afvragen in hoeverre je van ‘jouw’ ontwerp kunt spreken om licentiekosten te rechtvaardigen.

Als je bijvoorbeeld een nieuw scheermesje ontwerpt en hierin aanzienlijk investeert met eigen middelen, met het risico dat jouw gehele investering kan mislukken, is het begrijpelijk om licentiekosten in rekening te brengen om deze kosten terug te verdienen en het risico te dekken. Echter, bij een brugontwerp worden de investeringen in tijd al betaald en loopt de ontwerper geen enkel risico, waardoor een extra vergoeding voor licentie geen enkele grondslag heeft.

Hoe komt deze trend tot stand?

We merken een groeiend aantal opdrachtgevers op die zich distantiëren van de trend waarbij onnodig hoge en onzinnige kosten worden gemaakt. Dit incorrecte beeld is nadelig voor alle ontwerpers. Onze professie dient niet geassocieerd te worden met beroepen die bekendstaan om hun hoge uurtarieven en aanzienlijke kosten. Gelukkig hebben de meeste opdrachtgevers een nuchtere kijk op zaken om het ongemak dat ze ervaren bij deze kosten niet klakkeloos te aanvaarden. De oorsprong van deze trend ligt in de inadequate informatievoorziening aan opdrachtgevers over ontwerpkosten, die daardoor denken dat dergelijke kosten gebruikelijk zijn en erbij horen. Over het algemeen zien we dat de meer ervaren opdrachtgevers minder snel voor dergelijke verkoop-concepten bezwijken. De slechte advisering is de kern van het probleem. Veel opdrachtgevers geven opdrachten op basis van 1-op-1 ontwerpwerk, aangezien de bedragen vaak binnen de aanbestedingslimiet liggen.

De oplossing bestaat wel degelijk.

De oplossing is simpel en doeltreffend. Vraag als opdrachtgever altijd een tweede begroting aan bij een of meerdere ontwerpbureaus en bespreek de voorwaarden met hen. Op deze manier houd je als opdrachtgever de markt alert en zorg je ervoor dat concurrentie in de markt op de juiste manier werkt. Het zal je verrassen!

Wat willen wij bereiken.

Wij streven ernaar om de creatieve vrijheid voor alle ontwerpers, onszelf inbegrepen, te beschermen. Ons streven is om fraaie resultaten te behalen door onder andere budgetten effectiever aan te wenden voor het gewenste eindproduct. Mensen met een creatieve inslag, zoals brugontwerpers, zijn niet primair uit op financieel gewin, maar worden voortgedreven door een passie voor creatie. Als financieel succes hun voornaamste drijfveer was, zouden creatievelingen andere beroepen hebben gekozen. Het is essentieel om doel en middel niet met elkaar te verwarren. We willen dat ons vakgebied van ontwerpers synoniem blijft staan voor creativiteit en een inspiratiebron blijft voor opdrachtgevers.